Episode Transcript
Derya: Welkom bij Zuurstof voor Hasselt. De podcastreeks waarin we de schijnwerpers richten op de mensen die Hasselt tot een betere plek maken. En dat elke dag opnieuw.
Nele: Ik ben Nele Kelchtermans.
Derya: En ik ben Derya Erdogan. Samen met jou, Nele, wil ik de verhalen ontdekken van de mensen die het culturele, ecologische en sociale weefsel van onze prachtige stad verrijken.
Nele: We hebben het over de onvermoeibare vrijwilligers, de visionaire makers en de toegewijde buurtbewoners die Hasselt vormgeven op manieren die misschien niet altijd in de schijnwerper staan, maar die wel het verschil maken.
Derya: Elke aflevering nemen we je mee op een reis doorheen verschillende buurten en gemeenschappen van Hasselt. We gaan een gesprek met mensen die duurzaam initiatieven opzetten, kunst en cultuur tot leven brengen en zich inzetten, dat vooral voor een inclusieve stad waarin iedereen zich thuis voelt.
Nele: We willen dat deze verhalen inspireren en aanmoedigen. Of je nu een Hasselaar bent die al jaren hier woont of net bent aangekomen, deze podcast biedt een kijkje achter de schermen van onze stad en toont de veerkracht van de mensen die hier wonen.
Derya: Dus sluit je bij ons aan terwijl wij de verhalen delen van Hasselaren die echt het verschil maken. Dit is “Zuurstof voor Hasselt”.
Alain: Ik ben Devroo Alain, volkstuinder in de Banneuxwijk. Ik ben daar ook geboren en getogen. Ik tuinier daar nu 40 jaar. En sinds dit jaar ben ik daar ook voorzitter van de VZW.
Derya: Alain, welkom. Fijn dat je tijd wilt nemen om met mij te praten over de volkstuin, over onze volkstuin in Hasselt. Je hebt het net vermeld, je bent voorzitter van volkstuin Banneux, maar dat is niet de enige volkstuin die we hier hebben in Hasselt. Kan je even vertellen, wat is dat juist, een volkstuin? En waar hebben we overal volkstuinen in Hasselt?
Alain: We hebben drie volkstuincomplexen in Hasselt, de Nieuwijk uiteraard, waar ik voorzitter ben. Dan hebben we nog het complex de Notenlaren en de Tesch, en die vormen samen ook één VZW eigenlijk. Wat is de toestelling van de tuinen?
Dat wij daar samen op een biologische en een duurzame manier gaan tuinieren. Heel belangrijk, denk ik, in deze tijd. Een ander belangrijk aspect is natuurlijk de sociale cohesie. Dat wij mensen willen samenbrengen. Een beetje van alles lag. Dat gaat van de doorsnee werkende mens tot de ouderen en mindervalide.
Dat is eigenlijk, denk ik, wel een beetje de doelstelling die wij betrachten. Wat er nog bij komt, is naar de omliggende scholen. In de Banneuxwijk zijn er toch heel wat. We hebben de normaal school, dan hebben we eigenlijk vier basisscholen. De Mozaïek, de Toverfluit, je hebt de Kits en de Perk. Die zijn ook allemaal welkom voor het educatieve. Dus willen ze ergens iets weten, vragen, zien, die mogen altijd komen eigenlijk. Dus een educatief karakter hoort er eigenlijk ook nog wel een beetje bij.
[00:03:42] Derya: Prachtig. Alain, als we het even hebben over de Banneuxwijk, de volkstuinen van Banneuxwijk. Hoe is dat eigenlijk ooit begonnen? Ik denk dat jij de geknipte persoon bent om ons dat te vertellen. Want wat heel opvallend is, is uiteraard de ligging. Het ligt tussen een woonwijk en wat vandaag de Corda Campus is. Maar ik zou van jou een keer willen horen, hoe is dat eigenlijk begonnen in de Banneuxwijk?
Alain: Ja, inderdaad, Corda-campus, dat is de vroegere Philipsite. Mijn vader was daar natuurlijk arbeider op de Philips, gelijk de meeste inwoners van de Banneuxwijk. Mensen bouwden dicht bij hun werk als dat ging, en daar was plaats. En dan, denk ik, gelijk als het nu bestaat, het complex, dat was er eigenlijk niet, ons tuincomplex, dat was eigenlijk een beetje verder, waar zo'n paar mensen van de wijk beginnen te tuinieren.
En ja, we werden daarin meegezogen. Dat werd gewoon rechtstreeks gehuurd aan het stad. Wel redelijk officieel, maar toch. En daar bleef vraag komen. En dan heeft stad Hasselt eigenlijk het complex gemaakt. Gelijk als het nu is eigenlijk een heel grote verkaveling. Het complex van Banneuxwijk is ook heel groot, 120 tuinen hebben ze er toen van gemaakt. Ik denk dat het bij de grootste tuincomplexen van Vlaanderen hoort. Dat is echt heel, heel groot. En op dit moment, gelijk als ik het er nu voor stel, kan ik al zeggen dat het nog te klein is. Want we zijn een beetje aan het opschalen door tuinen te delen. Omdat er heel veel vraag is naar het moestuinieren op dit moment. Zo is het eigenlijk een beetje gegroeid, ja. 40 jaar geleden. Volgend jaar bestaan we juist 40 jaar.
Derya: Allee, je hebt zo net even de cijfers samengevat, het aantal tuiniers en dergelijke. Maar stel, en ik kan het niet geloven, maar er zullen altijd mensen zijn die nog nooit de volkstuinen van Banneuxwijk hebben bezocht. Stel dat ze daar naartoe komen, wat mogen ze daar verwachten? Wat en wie mogen ze daar verwachten?
Alain: Sowieso, iedereen is welkom en wordt er hartelijk ontvangen. De meeste tuiners zijn ook heel fier op hun tuin, hun groente. En heel dikwijls wordt je uitgenodigd om binnen te komen en een babbeltje te doen. En de kans dat je vertrekt met groente is ook nog heel groot. Want dat is iets wat we ook wel doen. De voeding wordt sowieso, of de groenten worden sowieso gedeeld.
naar mensen van de buurt. Iedereen doneert daar wel iets aan zijn buurman. De wandelaars krijgen uiteraard ook iets mee. Daarom hebben we aan de stad eigenlijk ook wel een project voorgesteld. De ruil-o-theek, een plaats waar we eigenlijk groenten kunnen aanbieden.
die we daar leggen, groenten die te veel zijn, die eventueel niet zouden verwerkt worden. Stukjes circulaire economie, zodat die toch wel terug een goede bestemming krijgen en niet verloren gaan. En ik denk dat de stad daar wel in meegegaan is, dus dat we daar wel zoiets gaan mogen bouwen. Een plaatsje waar we van alles en nog wat kunnen aanbieden, voor ons zeker de groenten. Dus ik denk een hartelijke ontvangst in de zomermaanden. Het is ook heel mooi, veel bloemetjes.
Fijn om eens rond te wandelen. Zeker komen, zou ik zeggen.
Derya: Als we het hebben over volkstuiniers. Wat is de doorsnee volkstuinier? Hebben we die, een doorsnee volkstuinier?
Alain: Onmogelijk te definiëren. Dat gaat van dokters, architecten, Tot de gewone werkman, tot eigenlijk de kersverse immigrant, of politiek vluchteling, of op vlucht voor de oorlog, dus mensen van Syrië. Noem maar op. Van overal krijgen wij mensen bij ons, eigenlijk, in de tuinen. Van alles lag. En dat maakt het mooi, dat maakt het divers. Dat geeft een diversiteit aan groenten, recepten. Ja, het is een verrijking, zou ik zeggen.
Derya: Allemaal mensen die dezelfde passie delen. Dat is tuinieren. Prachtig. Alain, een volkstuintje, of een grote volkstuin zoals die van Banneux, het maakt eigenlijk niet uit hoe groot een volkstuin is, is op zich ook wel een samenleving. Dat hebben we de afgelopen maanden en jaren ook wel gemerkt. Het is een samenleving zoals wij die vandaag de dag allemaal ook kennen.
Met ook spanningen af en toe, die zijn ook niet te vermijden in een samenleving. Wij hebben afgelopen jaar met alle tuinen ook de tijd genomen om een nieuw toekomstplan op te stellen. We hebben die samen geschreven ook, met de besturen, het stadsbestuur en de tuiniers. Hoe heb jij dat beleefd? Hoe hebben de volkstuiniers dat beleerd?
Alain: Ja, voor ons in de Binnenwijk is dat toch wel... Wij waren toch wel blij dat de stad daar even een beetje een begeleiding of tijd voor gemaakt heeft voor ons alles terug te bekijken.
Kunnen die huidige bestuursvormen blijven bestaan? Is het reglement nog wel up-to-date?
Daar hebben we dan samen aan gewerkt en dat is een beetje aangepast. En bij ons is dat natuurlijk positief ervaren. Ik merk dat de tuinders er gelukkiger door geworden zijn. Het is terug plezanter.
Ja, een beetje leefbaar zijn en een beetje op de tijd gereflecteerd. En ik denk dat we daar nu ook wel terug redelijk up to date zijn. Het is altijd een evolutie, dus er zal altijd wel iets zijn of een aanpassing nodig zijn.
Maar ik denk dat we nu toch wel een hele mooie start terug hebben en een goede vibe. En een frisse winter, de tuinen. Dus ja, het gaat goed. Heel goed.
Derya: Heel fijn om te horen. Ik hoor ook dat tuiniers opnieuw tevreden zijn. Ik merkte tijdens het traject dat we samen aflegden, jij ook uiteraard, dat echt elke tuinier zich heel erg verbonden voelt met zijn of haar tuintje. Hoe denk je dat dat komt?
Alain: Ja, het is iets persoonlijks eigenlijk. Het is niet dat je wordt gezegd dat je dit of dat plant mag. Een tuinier is daar vrij in te doen en zijn creativiteit op los te laten. Ik denk dat de meeste tuiniers heel fier op hun tuin zijn en op wat ze daar beleven. Dus ik denk dat je dat daar toch wel moet zoeken, het persoonlijke.
Ook heel veel tuiniers die er al heel lang zitten. Dat is eigenlijk een levenswerk geworden, op de wijze van spreken. Als ik voor mezelf moet kijken, 40 jaar, dan kunnen we wel zeggen dat dat een levenswerk is.
Derya: Absoluut. Stel dat we mensen moesten overtuigen om te komen volkstuinieren. Hoe zou je dat doen?
Alain: Ja, moeilijk. Het is een passie natuurlijk. Het is ook een beetje een microbe, denk ik wel. Het mooie eraan is dat je helemaal met de seizoenen gaat mee evolueren. Dat is wel heel... Je zit er helemaal met de natuur mee op dat moment. Ook toch wel het sociale, denk ik. Je kunt er wel serieus een vriendschap op bouwen.
Er zijn nu bij ons al meer dan 120 tuiniers op dit moment. Dus daar gaan altijd mensen bij zijn die je heel graag gaat hebben en waar het heel goed mee klikt. Dus sociale zeker niet vergeten. Natuurlijk moet je ook wel bekijken dat als je je eigen groenten kunt kweken, dat vind ik het mooie. Je weet precies wat er mee gebeurd is. Bij ons is het sowieso op een biologische manier.
En dat aspect mogen we toch zeker ook niet onderschatten. Dat je het helemaal zelf doet, dat geeft al een vorm van voldoening. Maar toch ook nog het biologische, wat je in de reguliere winkel niet gaat kunnen kopen, dat ga je bij ons wel hebben. Dat nog perfect aan de struik grijpt. De smaken, die zijn ook nog zoveel meer. Ja, dat zijn toch allemaal pluspunten, denk ik. Daar kunnen we het wel voor doen, denk ik.
Derya: Alain, hoe zie jij de toekomst van onze volkstuinen?
Alain: Ja, ik denk op dit moment... Het is een serieuze flauw, natuurlijk. Ik kan alleen voor Banneux spreken, de andere teelcomplexen weet ik niet. Opschalen, dat gaat voor ons moeilijk zijn, tenzij we nu een beetje meer teeltuinen maken, wat we ook nog een beetje gaan blijven doen. Natuurlijk, ergens zit er ook wel een grens, want ik denk...
Nu al meer dan 120 tuinders, dat is al een serieuze vereniging.
Ik merk nu wel dat er veel evenementen op deel staan. Wij sensibiliseren met films, lezingen.
Volgend jaar gaan wij in 1 mei grote verkoopdagen doen en open tuindagen. We hebben oogstfeesten.
Iets meer dan tuinieren op dit moment. We hebben ook de samenwerking met Cora Campus. Daar hebben we ook al wat moestuin bakken gedoneerd. Die mensen doen zelfs enquêtes over wat er mag in geplant worden en wat ze gaan kweken. We hebben ook een samenwerking met Covida. Mensen met een verstandelijke handicap komen bij ons ook tuinieren. En die werken mee aan evenementen. Bijvoorbeeld op het eind van de maand is het Halloween.
We gaan er samen pompoenen mee klaarmaken. Dus echt pompoen lantaarns. Die komen zij mee plaatsen. Dus die beleving buiten het tuinieren, die doen zij zeker mee. Die hebben ook meegewerkt aan heksenfeesten. We hebben de tuinen versierd met heksen. Daar doen zij al mee. Dan hebben we ook nog de samenwerking met de Hoge Vijf.
Dus het lokale rustoord in de Banneuxwijk. Die hebben zes moestuin bakken staan, die wij samen klaarmaken met de mensen uit de serviceflats en een paar bewoners. En ook samen mee aanplanten. Deze week hebben ze nog aardbeien geplant, volgend jaar gaan ze aardbeien kunnen smullen.
En dan natuurlijk betrekken we de scholen erbij. Dus ik denk wel dat het complex, dat we dat echt terug aan de buurt aan het geven zijn en de buurt er ook helemaal mee betrekken eigenlijk. Ik moet zeggen, we slagen daar redelijk goed in. Zelfs de Chiro, die hebben wij een wagentje volgeladen met groenten toen ze op kamp moesten vertrekken en die hebben nu al contact opgenomen voor iets rond de warmste week samen te doen. Ik denk dat als je het zo ver krijgt, dat je bijna met alle verenigingen en bedrijven in de buurt kunt samenwerken, dat het wel van iedereen een beetje wordt terug. Dat is ook de bedoeling.
Derya: Allee, je vermeldde zonet dat momenteel een honderdtwintigtal tuiniers moesten tuinieren in Volkstuin-Banneux Ik heb begrepen dat je ondertussen ook een wachtlijst hebt. Hoe komt dat, denk je? Waarom beginnen mensen meer te tuinieren? Wat is de aanzet geweest? Waarom is het opnieuw zo populair?
Alain: De wachtlijst is inderdaad groot. Neemt ook altijd toe. Dat is de reden dat we wat tuinen delen. Het succes op dit moment is… sowieso corona. Mensen hadden heel veel tijd en zoeken dan wel een tijdverdrijf. Dus corona is er zeker wel bij geweest. Mensen mochten wandelen. Ons tuincomplex is toen meer bezorgd, dus de aanvragen die stegen. Dat is niet abnormaal, dat lijkt me ook heel logisch. Anderzijds is het toch ook wel dat De nieuwe tuiniers zijn ook dikwijls jonge tuiniers en die gaan ook naar het biologische toe. En dus dat zelf gaan kweken, zelf weten wat er mee gebeurd is, is toch niet onbelangrijk eigenlijk. En dat is toch ook wel een reden waarom mensen zelf willen tuinieren een beetje zelfvoorzienend zijn en dan op een biologische en ecologische en duurzame manier gekweekt. Dat is toch ook wel een deel van het succes, denk ik.
Derya: Ja, dat is helemaal te begrijpen.
Alain, jij bent een van de eerste tuiniers in Banneux. Je bent heel jong begonnen, samen met nog een aantal andere personen, maar jij bent echt een van de eerste. Ondertussen ben je ook voorzitter van de VZW. Vertel eens, wat is jouw persoonlijke drijfveer? Want dit is... Ik ben ook maar een kleine tuinier, maar een volkstuinier is nog van een andere orde. Dat vraagt heel wat engagement.
Dat vraagt ook dat je natuurlijk aan het hoofd staat van een samenleving, een minisamenleving. Wat is jouw persoonlijke drijfveer? Waarom blijf je dit graag doen?
Alain: Ja, ik denk wel dat je sowieso van planten moet houden. Allerhande eigenlijk, maar natuurlijk de hoofdzaak in het moestuin zijn groenten. We kweken zeker ook bloemen, klein fruit, noem maar op. De drijf om het te kunnen kweken, om het te zien groeien, Daar doet het voor een stuk voor. Soms is het zo... Ja, dan staan die kroppen, slaan ze daar mooi op die kolen. Ja, ik ga ze moeten afsnijden. Want anders gaan ze slecht worden. Dat is soms met pijn in het hart, want je ziet dat gewoon graag. Dat ze heel mooi gelijk daar staan.
Ja, gaat dat dan toch oogsten? En dan denk je, oh, we gaan die nog iets geven, die. Want soms heb je er vijf of tien van hetzelfde staan. Die zijn zo wat binnen diezelfde weken klaar. En je kunt moeilijk elke dag hetzelfde gaan eten. En dan wordt er iets aan de buurvrouw gegeven. Of aan een vriend. Een andere reden waarom ik het doe voor een stuk, is ook zeker ons vader. Mijn vader en ik, we tuinieren daar samen. Hij is nu 87 jaar. We tuinieren daar 40 jaar samen. En...
Hij is dan toch wel fier als hij zoiets aan zijn kinderen kan geven, broers of zussen, maar zeker aan zijn kleinkinderen.
Die vragen, oh, m'n broer, heb je aardbeien of weet ik veel? Ja, we hebben dat er staan en hij vindt dat allemaal prachtig als we dat samen kunnen gaan oogsten. Ja, dat is ook wel een van de redenen eigenlijk. Gewoon zoiets kunnen geven en er iemand blij mee maken.
Daar doet het voor eigenlijk ook wel, dus dat hoort er zeker bij. En dan ook nog wel, ik moet eerlijk zijn, zo'n moestuin is soms iets groter dan een moestuinbakje waar je thuis hebt staan. Dus je kunt ook wel eens een soort meer kweken en dat geeft dan ook wel die voldoening van die diversiteit in groenten en zo.
Het is eigenlijk een hele waaier. Dus ik vind ook wel dat biologisch ook wel heel belangrijk. Voor mij is dat super belangrijk eigenlijk. Ook dat het op een duurzame manier gebeurt. Dus zeker niet met kunstmeststoffen en allerhande toestanden. Als er water moet gegeven worden. Vroeger, dat waren wel wat putten, dat werd anders. Er zijn sommigen nog met een benzinepomp gewerkt, nu nog trouwens.
Ik heb daar zelf al het goed voorbeeld in gegeven en enkele zonnepanelen gelegd. En we werken dus een beetje in de richting van de permacultuur. Dus het zelfvoorzienende, het ecologische, het duurzame. En dat is knap, want ik zie dat er mensen met andere dingen in de gelijke trend afkomen. Iets waar ze bijna thuis kunnen opladen op hun zonnepanelen en dan gebruiken.
geen fossiele brandstoffen meer. Dat is top. Als we in die richting kunnen blijven evolueren, dan is dat eigenlijk een voorbeeld van hoe het zou moeten zijn en worden.
Dat zijn toch allemaal belangrijke dingen.
Derya: Alain, dank je wel voor dit heel fijn gesprek. We weten allebei dat het moestuin seizoen op zijn einde loopt. Ik ben ondertussen de zaadjes alleszins voor volgend jaar aan het verzamelen. Ik kijk er zelf enorm naar uit, van zaad naar een stuk groente op je bord of een bloemetje in je vaas. Dat is wat tuiniers uiteraard drijft. Dank je wel, Alain. Bedankt voor het gesprek.
Derya: Bedankt dat je hebt geluisterd naar “Zuurstof Voor Hasselt”. Wij hopen dat dit interview je heeft geïnspireerd en je kan aanmoedigen om hetzelfde verschil te maken in onze stad.
Nele: Als je meer wilt weten over de mensen en initiatieven die je in deze reeks hebt ontdekt, bezoek dan onze website voor aanvullende informatie en bronnen. Je vindt de link in de beschrijving van deze aflevering.
Derya: Wil je reageren op een aflevering? Contacteer ons gerust. We willen graag horen wat jou inspireert en hoe jij bijdraagt aan de positieve verandering in Hasselt.
Nele: Tot de volgende keer!
