Episode Transcript
Derya: Welkom bij Zuurstof voor Hasselt. De podcastreeks waarin we de schijnwerpers richten op de mensen die Hasselt tot een betere plek maken. En dat elke dag opnieuw.
Nele: Ik ben Nele Kelchtermans.
Derya: En ik ben Derya Erdogan. Samen met jou, Nele, wil ik de verhalen ontdekken van de mensen die het culturele, ecologische en sociale weefsel van onze prachtige stad verrijken.
Nele: We hebben het over de onvermoeibare vrijwilligers, de visionaire makers en de toegewijde buurtbewoners die Hasselt vormgeven op manieren die misschien niet altijd in de schijnwerper staan, maar die wel het verschil maken.
Derya: Elke aflevering nemen we je mee op een reis doorheen verschillende buurten en gemeenschappen van Hasselt. We gaan een gesprek met mensen die duurzaam initiatieven opzetten, kunst en cultuur tot leven brengen en zich inzetten, dat vooral voor een inclusieve stad waarin iedereen zich thuis voelt.
Nele: We willen dat deze verhalen inspireren en aanmoedigen. Of je nu een Hasselaar bent die al jaren hier woont of net bent aangekomen, deze podcast biedt een kijkje achter de schermen van onze stad en toont de veerkracht van de mensen die hier wonen.
Derya: Dus sluit je bij ons aan terwijl wij de verhalen delen van Hasselaren die echt het verschil maken. Dit is “Zuurstof voor Hasselt”.
Ivo: Ik ben Ivo, ik ben sinds een zevental jaar straatverpleegkundige in Hasselt.
Ilvie: Ik ben Ilvie en ik ben bijna drie jaar nu in Hasselt als straatverpleegkundige.
Spuitjes, naalden, een wonderzalfje. En dan pleisters, handschoenen, verbandjes, ontsmettingsmateriaal. De bloeddrukmeter. Ja, compressjes. Covid-testen nog steeds.
Die zijn wel weer wat actueel de laatste tijd. Schaartjes, pincetten.
Dat waren algemene, oprichtkundige dingen.
Derya: Dat was Elvie, een van de drie Hasseltse straatverplegers. Elke dag zijn ze op pad om dak- en thuislozen bij te staan met medische zorgen, een helpende hand of gewoon een luisterend oor. Je hebt haar, Ivo of Magali misschien nog niet herkend op straat, maar de rugzak die Elvie juist beschreef, waarschijnlijk wel.
Met een groot rood kruis zijn ze meteen herkenbaar als hulpverleners en kan je hen regelmatig spotten op weg van de ene patiënt naar de andere. Want zoals in elke grote stad wonen er een hasselt mensen op straat. Sommigen omdat ze geen andere uitweg zien en sommigen omdat ze niet anders willen. Wat de reden ook is, ze hebben dezelfde rechten op ondersteuning als iedereen. Maar elke dag op straat doorbrengen vraagt veel van je lichaam.
Ivo, Elvie en Magalie hebben dus zeker in deze koude wintermaanden een belangrijke rol.
Ivo: Nu, een straatverplichtkundige is, zoals het hoort, een verplichtkundige in de straat en is eigenlijk een verplichtkundige die op zoek gaat naar een doelgroep van mensen die om welke reden dan ook de reguliere zorg niet bereiken.
Ilvie: De doelgroep is heel breed, eigenlijk van kind tot hoogbejaard, zal ik maar zeggen.
Ivo: Geel ging het over een doelgroep van alcoholverslaafde mensen die geen netwerk hadden, maar doorheen de jaren hebben we dan samen met Stad en samen met het team Dak en Thuislozen een veel breder doelpubliek kunnen bereiken en ook de insteek die wij nu hanteren is is meer verschoven van specifieke zorg, het somatische stuk en het psychiatrische stuk, naar welzijn ook. Dus we maken hier een hele mooie combinatie van de twee. En dat maakt de job enorm boeiend voor ons.
Ilvie: Het echte rouwen in de zorg, ik denk dat dat nergens zo aanwezig is als bij ons.
Ivo: Doorheen de jaren zijn we heel wat dingen tegengekomen, op somatisch vlak zeker.
Die insteekplaatsen van het gebruik van mensen, dus obsessen die zich ontwikkelen. Maar daarnaast ook longproblemen. We hebben maagbloedingen op straat gehad, we hebben bij momenten hartproblemen. Echt wel heel schrijnende dingen op straat zien gebeuren.
En waarvan we op dat moment dan ook hadden van, goh, maar goed dat we er eigenlijk toch zijn. Om dat een beetje op te vangen en mensen daarin te begeleiden. Vooral naar ziekenhuizen, naar specialisten. Dat zijn één ding. Maar daarnaast is de laatste jaren die weegschaal toch ook wel een beetje aan het overhalen naar echt wel dat psychische luik. Nu, ik denk dat dat geen onlogische zaak is, want uiteindelijk en dakloosheid verzeild geraken, dat is meer dan ik heb geen bed.
Derya: Mensen verzorgen, dat vraagt vertrouwen. Je laat iemand heel dicht bij je komen, zowel letterlijk als figuurlijk. Volgens Ilvy en Ivo was dat wennen voor de patiënten.
Ilvie: We proberen ook wel een beetje te blenden in hun leefwereld, om het zo te zeggen. We zitten op die straat, we zitten samen met hun op de stoep en we zijn niet de partner boven hun. We zijn een gelijke van hun. Zij zijn mens en wij zijn mens. Dat maakt het net wel zo krachtig, denk ik. De gasten die met ons in aanraking komen, die ons goed kennen, Die bevelen ons ook een beetje aan bij een lotgenote. Dat gaat wel heel snel rond. Dat zijn de verpleegkundigen. Die kunnen ons helpen als we ons niet zo goed voelen. Dus dat is iets wat wel heel snel gaat.
Ivo: We hebben vooral in de beginperiode van de opstart van straatverpleging heel erg gemerkt dat mensen zeiden Oei, komt hier nu een dokter of een verpleegkundige echt naar ons toe om te vragen hoe het met ons gaat en daar echt ook nog wel stappen in willen ondernemen. Dat was nieuw voor zo'n doelgroep. Dat is ook een stuk wat mij enorm heeft gemotiveerd om hiermee verder te gaan en te zeggen, wij moeten hier gewoon op straat aanwezig blijven.
En soms is dat somatische stukken oplossen of daarmee bezig zijn, is voor hun zo'n eerste stap terug in die aanvaarding van dat eigen lichaam, dat eigen zijn, dat mens zijn, dat thuishoren in de maatschappij. Ik hoor regelmatig bij gasten dat ze zeggen van, oh, maar eigenlijk ben ik het allemaal niet waard, want de maatschappij wil ons niet meer. We zijn ofwel junks of we zijn zwervers, zoals men dat heel vaak nogal eens oneerbiedig zegt.
En dat doet wel iets met mensen. En dan even aan de slag gaan met dat somatische stuk of met dat psychische stuk, dat geeft hen wel weer die voldoening van eigen waarde. Mensen hebben echt wel recht op die basiszorg. Als we naar de beginselen van onze grondwet kijken, heeft iedereen recht op die zorg.
Derya: Straatverpleging was niet alleen nieuw voor de patiënten. Ook voor de verpleger zelf ging er een hele nieuwe wereld open. Een wereld waar ze in haar eigen zeggen heel graag in vertoeven, maar die je ook sneller kan opslokken dan je denkt.
Ilvie: Ik heb hier ook echt wel geleerd dat het veel dichterbij is dan we vooraf zouden kunnen denken. Dat gaat over heel jonge mensen vaak, maar dat gaat ook over mensen vaak die een hele carrière hebben uitgebouwd, een heel goed loon hadden, een eigen woning, en die dat verliezen om welke reden dan ook. Dat gaat over relatie breuken, dat gaat over faillissementen. Het kan ook aan de andere richting. Het is gewoon heel puur en puur bevat heel veel moeilijke, harde momenten, tegenovergesteld ook heel veel warme momenten en heel veel momenten die niet zo beschreven staan in job functies als dit hoort het gevolg te zijn van. We zitten erin, we beleven het mee met de mensen en dat maakt het net zo mooi, denk ik.
Ivo: Wat drijft mij? Niet het weer, niet de regen en niet de sneeuw. Nee, wat drijft mij eigenlijk?
Een beetje als bezieler van straatverpleging in Vlaanderen, want we waren de eerste in Vlaanderen die dit gingen doen op straat. Buiten dan met zijn premier de Rue, toch wel een vrij welgestelde VZW die ook met verpleegkundig op straat ging.
Ja, wat drijft mij hierin is vooral de echtheid en de onverwaardelijkheid. Ik vind het mooi om als verpleegkundige enerzijds out of the box te kunnen gaan. Niet via het vaste stramine van de typische verpleegkundige mensen te gaan bereiken. En dat op een onverwaardelijke en vooral ook op een echte manier.
Als ik kijk wat ik in deze job, want oorspronkelijk, ik ben dus eigenlijk referentiespecialist geestelijke gezondheidszorg binnen het Wit-Gelen Kruis, en was dit een van mijn projecten die ik ging ontwikkelen. En als ik nu kijk, na 7 jaar sta ik nog letterlijk 20 uur per week, minstens, sta ik op die straten, op dat werkveld, omdat ik het nu ook al moeilijk kan loslaten, omdat deze job mij zo'n echtheid geeft.
Ik denk niet dat er één moment op een dag is dat ik mij niet echt voel als mens. Dat ik mij niet echt voel als partner van, als hulp- en zorgverlener.
Derya: Wat opvalt tijdens het hele gesprek met Ivo en Ilvi is hun bescheidenheid. Ondanks het verschil dat ze elke dag maken, benadrukken ze steeds hoe belangrijk het netwerk rondom hen is. Om signalen te krijgen over iemand die hulp nodig heeft, maar ook om zelf moeilijke momenten een plaats te kunnen geven.
Ivo: Ik denk dat het sowieso een kunst is binnen dit.
Binnen dit aspect van verpleegkunde. We zijn met drie nu. We hebben nog een collega Magali, waar wij toch heel regelmatig wat intervisiemomenten mee doen om ook casussen en toestanden en dingen die we meemaken, om die een beetje plaats te kunnen geven. Het zou ook veel te ijdel zijn om hier alleen aan te beginnen, dus we werken met een enorm netwerk.
Gaande van justitie, politie tot stadsdiensten, OCMW, woon...
Centrale woonmogelijkheden. Dus alles daar rond, alles wat signaaltjes kan geven. Wij spreken ook niet over aanmeldingen of intakes. Wat ons een signaal kan geven waar mensen zijn die onze hulp nodig kunnen hebben. Daar gaan we op inzetten. Er zijn wel bepaalde plaatsen waar wij mensen soms op een bankje of ergens in een kraakt pand of een ondergrondse garage tegenkomen. Heel vaak na tips van mensen die ons laten weten van daar slaapt iemand al een tijdje.
Maar zoals ik zei, het kan zijn gewoon open op een bank. We hebben al mensen gezien die gewoon op het trottoir sliepen, zelfs in de winter. Mensen die toch de weg vinden naar wel wat warmere plaatsen en dan bedoel ik ondergrondse garages, portalen van appartementsgebouwen waar ze dan toch tijdelijk meestal wel even getolereerd worden om daar te mogen slapen. Nu in Hasselt hebben we natuurlijk ook de winternachtopvang, die vanaf november tot 1 april geopend is, van 8 uur s'avonds tot 8 uur s'morgens, waar mensen kunnen gaan slapen in een warm bed, ook een maaltijd krijgen, waar ze kunnen douchen enzo. Dus die mogelijkheid is er. Als wij een nieuwe gast, gasten kunnen zowel mannen als vrouwen zijn trouwens, in ons vakjargon om het zo te zeggen. Als wij een nieuwe gast tegenkomen, dan gaan wij altijd eerst de vraag stellen, is de mutualiteit in orde en is er een inkomen om te zorgen dat mensen kunnen eten en hun basisbehoeften kunnen voorzien.
Dat is natuurlijk een stukje welzijn, dat heeft weinig met somatische zorg te maken. Maar als die twee niet in orde zijn, dan kunnen wij met onze somatische zorg alleen ook niet zo heel veel verschil maken. Dus daarom zijn we ook heel blij dat wij geïntegreerd zijn in dat team, dak- en thuislozen in Hasselt, waar wij meteen aansluiting vinden om dat stuk welzijn ook meteen in orde te maken.
Derya: Terwijl we dit opnemen, beginnen er alweer sneevlokken naar beneden te vallen. Onderweg terug naar de warmte van het scheep, wil ik toch nog van Ivo en Ilvi weten hoe ze samen met hun patiënten deze winterdagen beleven.
Ivo: Acht uur, als de winternachtopvang sluit, dan moeten ze naar buiten. Dat zijn momenten... We gaan er ook twee keer per week naar toe om te kijken wat de noden zijn. Heeft iemand nog iets nodig voordat ze de kou ingaan? Maar dat zijn moeilijke momenten voor de mensen. We moeten nu terug die kou instappen. Meestal met een heel hemmelen houden in twee zakjes van een Aldi of et al. Terug die straat op om dan s'avonds om acht uur terug te kunnen gaan. Dat is wel een hele tijd die ze moeten overbruggen.
In Hasselt hebben we gelukkig ook Café Unaniem, die nu ook tijdelijk met de kou geopend zijn tot half acht zatens. Dus waar ze tot half acht warm kunnen binnenzitten, een goedkope maaltijd kunnen nuttigen, gratis soep kunnen krijgen, hun was kunnen doen ook, eventueel een douche nemen. Dus we zijn wel heel blij dat dat initiatief hier ook is, waardoor ze toch kunnen overbruggen.
Ja, we gaan uiteraard ook eens een soepje eten in een café anoniem. We komen daar alle dagen, ook al over de gasten te zien daar. Daarnaast, onze uitvangbasis is een beetje het schepen, het team van dak- en thuislozen. Daar springen we hier regelens binnen. Als het echt koud, koud, koud is, dan durven wij onderweg wel eens ergens in de winkel binnen gaan om even op te warmen, vijf minuten. Dan maken we daar een toertje met onze rugzakken. Dan zijn we ook weer eens gezien. En dan gaan we terug buiten.
Derya: Bedankt dat je hebt geluisterd naar “Zuurstof Voor Hasselt”. Wij hopen dat dit interview je heeft geïnspireerd en je kan aanmoedigen om hetzelfde verschil te maken in onze stad.
Nele: Als je meer wilt weten over de mensen en initiatieven die je in deze reeks hebt ontdekt, bezoek dan onze website voor aanvullende informatie en bronnen. Je vindt de link in de beschrijving van deze aflevering.
Derya: Wil je reageren op een aflevering? Contacteer ons gerust. We willen graag horen wat jou inspireert en hoe jij bijdraagt aan de positieve verandering in Hasselt.
Nele: Tot de volgende keer!
